States and their Major Tribes in India: ভারত একটি বৈচিত্র্যপূর্ণ দেশ, যেখানে নানা ভাষা, সংস্কৃতি এবং জাতিগোষ্ঠীর সহাবস্থান লক্ষ করা যায়। এই বৈচিত্র্যের এক গুরুত্বপূর্ণ অঙ্গ হলো — জনজাতি (Tribes)। পাহাড়, বন ও দূরবর্তী অঞ্চলে বসবাসকারী এই জনজাতিরা তাদের নিজস্ব ভাষা, সংস্কৃতি, পোশাক, খাদ্যাভ্যাস ও জীবনের রীতিনীতি বজায় রেখে আজও ভারতের সমাজব্যবস্থায় একটি গুরুত্বপূর্ণ পরিচিতি গড়ে তুলেছে।
এই ব্লগে আমরা আলোচনা করব ভারতের বিভিন্ন রাজ্যের প্রধান জনজাতি ও তাদের বৈশিষ্ট্য সম্পর্কে। যেমন — ওড়িশার সাঁওতাল, মধ্যপ্রদেশের গোঁড়, রাজস্থানের ভিল, ছত্তিশগড়ের গোঁন্ড, পশ্চিমবঙ্গের ওঁরাও, ত্রিপুরার রিয়াং বা মিজোরামের মিজো— প্রতিটি গোষ্ঠীর রয়েছে আলাদা ঐতিহ্য ও ইতিহাস।
এটি শুধুমাত্র সাধারণ জ্ঞানের (GK) পরিপূর্ণতা নয়, বরং WBCS, SSC, RRB, UPSC ও অন্যান্য প্রতিযোগিতামূলক পরীক্ষার জন্যও একটি গুরুত্বপূর্ণ বিষয়। এই টপিক থেকে প্রায়ই বিভিন্ন পরীক্ষায় প্রশ্ন আসে যেমন — “অসমের প্রধান জনজাতির নাম কী?”, “ভিল জনজাতি কোথায় থাকে?”, বা “গোঁন্ড জনজাতির উৎস কোথায়?” ইত্যাদি।
চলুন, রাজ্যভিত্তিক একটি সংক্ষিপ্ত অথচ পরীক্ষায় সহায়ক তালিকার মাধ্যমে জেনে নেওয়া যাক ভারতের রাজ্য ও তাদের প্রধান জনজাতিগুলি, এবং সমৃদ্ধ হই আমাদের জেনারেল নলেজের ভাণ্ডার।
✍️ ভারতের রাজ্য ও তাদের প্রধান জনজাতি / States and their Major Tribes in India
🗻 জম্মু ও কাশ্মীর (Jammu & Kashmir):
বক্করওয়াল, গাড্ডি, লাদাখি, গুজ্জর
(Bakarwal, Gaddi, Ladakhi, Gujjar)
🏔️ হিমাচল প্রদেশ (Himachal Pradesh):
গাড্ডি, লাহৌলি, কিন্নৌরা, গুজ্জর
(Gaddi, Lahauli, Kinnaura, Gujjar)
🌲 উত্তরাখণ্ড (Uttarakhand):
থারু, বুকসা, কোল, জউনসারি
(Tharu, Buksa, Kol, Jaunsari)
🌾 উত্তরপ্রদেশ (Uttar Pradesh):
কোল, খারওয়ার, থারু
(Kol, Kharwar, Tharu)
🌿 মধ্যপ্রদেশ (Madhya Pradesh):
ভীল, বৈগা, কোল, গোঁড়, মুন্ডা
(Bhil, Baiga, Kol, Gond, Munda)
🌳 ছত্তিশগড় (Chhattisgarh):
মুড়িয়া, কামার, কোরবা, মারিয়া, গোঁড়
(Muria, Kamar, Korba, Maria, Gond)
🌾 ওড়িশা (Odisha):
সাঁওতাল, হো, কোল, ওঝা, জুং, খারিয়া
(Santhal, Ho, Kol, Ojha, Jung, Kharia)
🌲 ঝাড়খন্ড (Jharkhand):
সাঁওতাল, ওঁরাওঁ, মুন্ডা, বিরহোর, হো
(Santhal, Oraon, Munda, Birhor, Ho)
🏞️ বিহার (Bihar):
সাঁওতাল, থারু
(Santhal, Tharu)
🌾 পশ্চিমবঙ্গ (West Bengal):
লেপচা, লোহার, ভূমিজ, সাঁওতাল
(Lepcha, Lohar, Bhumij, Santhal)
🏔️ সিকিম (Sikkim):
লেপচা
(Lepcha)
⛰️ আসাম (Assam):
নাগা, আবোর, মিশিং, সুনভার
(Naga, Abor, Mishing, Sunbhar)
☁️ মেঘালয় (Meghalaya):
গারো, খাসি, জয়ন্তিয়া
(Garo, Khasi, Jaintia)
⛰️ অরুণাচল প্রদেশ (Arunachal Pradesh):
মোपा, মিজি, আপাতানি, ড্যাওল, নিশ্মি
(Mopa, Miji, Apatani, Dawl, Nishmi)
🌿 মিজোরাম (Mizoram):
চাকমা, মিজো, লুশাই
(Chakma, Mizo, Lushai)
⛰️ নাগাল্যান্ড (Nagaland):
নাগা, আংগামি, মিকির
(Naga, Angami, Mikir)
🌄 মণিপুর (Manipur):
নাগা, আংগামি, কুকি
(Naga, Angami, Kuki)
🌾 ত্রিপুরা (Tripura):
ত্রিপুরি
(Tripuri)
🌾 অন্ধ্রপ্রদেশ (Andhra Pradesh):
চেঞ্চু, গাভারা, গোঁড়
(Chenchu, Gavara, Gond)
🏞️ তামিলনাড়ু (Tamil Nadu):
বাডগা, টোডা, কোট্টা
(Badaga, Toda, Kota)
🌿 কেরল (Kerala):
মোপলা, উরালি, ঈশ্বলা, পনিয়ান
(Mopla, Urali, Eshwala, Paniyan)
🌴 মহারাষ্ট্র (Maharashtra):
বারেলি, কোকণ, কোলি
(Bareli, Konkan, Koli)
🏜️ রাজস্থান (Rajasthan):
সহারিয়া, সাঁসি, মীনা, ভীল
(Sahariya, Sansi, Meena, Bhil)
🏞️ গুজরাট (Gujarat):
ভীল, পাতেলিয়া, কোলি
(Bhil, Patelia, Koli)
🏝️ লক্ষদ্বীপ (Lakshadweep):
আমিন
(Amin)
🏝️ আন্দামান ও নিকোবর দ্বীপপুঞ্জ (Andaman & Nicobar):
জারওয়া, জেন্টু, রেন্টিলস, সোমপেন
(Jarawa, Jentu, Rentills, Shompen)
✍️भारत की जनजातियाँ l States and their Major Tribes in India in Hindi
जम्मू कश्मीर (Jammu & Kashmir): बक्करवाल, गद्दी, लद्दाखी, गुर्जर (Bakarwal, Gaddi, Ladakhi, Gujjar)
हिमाचल प्रदेश (Himachal Pradesh): गद्दी, लाहौली, किन्नौरा, गुर्जर (Gaddi, Lahauli, Kinnaura, Gujjar)
उत्तराखंड (Uttarakhand): थारू, बुक्सा, कोल, जौनसारी (Tharu, Buksa, Kol, Jaunsari)
उत्तर प्रदेश (Uttar Pradesh): कोल, खरवार, थारू (Kol, Kharwar, Tharu)
मध्य प्रदेश (Madhya Pradesh): भील, बैगा, कोल, गोंड, मुंडा (Bhil, Baiga, Kol, Gond, Munda)
छत्तीसगढ़ (Chhattisgarh): मुड़िया, कमार, कोरबा, मारिया, गोंड (Muria, Kamar, Korba, Maria, Gond)
ओडिशा (Odisha): संथाल, हो, कोल, ओझा, जुंग, खारिया (Santhal, Ho, Kol, Ojha, Jung, Kharia)
झारखंड (Jharkhand): संथाल, उरांव, मुंडा, बिरहोर, हो (Santhal, Oraon, Munda, Birhor, Ho)
बिहार (Bihar): संथाल, थारू (Santhal, Tharu)
पश्चिम बंगाल (West Bengal): लेपचा, लोहार, भूमिज, संथाल (Lepcha, Lohar, Bhumij, Santhal)
सिक्किम (Sikkim): लेपचा (Lepcha)
असम (Assam): नागा, अबोर, मिशिंग, सुन्भार (Naga, Abor, Mishing, Sunbhar)
मेघालय (Meghalaya): गारो, खासी, जयंतिया (Garo, Khasi, Jaintia)
अरुणाचल प्रदेश (Arunachal Pradesh): मोपा, मीजी, अपातानी, डवल, निश्मी (Mopa, Miji, Apatani, Dawl, Nishmi)
मिजोरम (Mizoram): चकमा, मिजो, लुशाई (Chakma, Mizo, Lushai)
नागालैंड (Nagaland): नागा, अंगामी, मिकिर (Naga, Angami, Mikir)
मणिपुर (Manipur): नागा, अंगामी, कुकी (Naga, Angami, Kuki)
त्रिपुरा (Tripura): त्रिपुरी (Tripuri)
आंध्र प्रदेश (Andhra Pradesh): चेंचू, गवरा, गोंड (Chenchu, Gavara, Gond)
तमिलनाडु (Tamil Nadu): बडगा, टोडा, कोटा (Badaga, Toda, Kota)
केरल (Kerala): मोपला, उराली, ईश्वला, पनियान (Mopla, Urali, Eshwala, Paniyan)
महाराष्ट्र (Maharashtra): बारेली, कोंकण, कोली (Bareli, Konkan, Koli)
राजस्थान (Rajasthan): सहारिया, सांसी, मीणा, भील (Sahariya, Sansi, Meena, Bhil)
गुजरात (Gujarat): भील, पटेलिया, कोली (Bhil, Patelia, Koli)
लक्षद्वीप (Lakshadweep): अमीन (Amin)
अंडमान एवं निकोबार (Andaman & Nicobar): जारवा, जेन्टू, रेंटील्स, शोम्पेन (Jarawa, Jentu, Rentills, Shompen)
Also Read: UPPSC Recruitment 2025: Uttar Pradesh Public Service Commission Announces Job Openings
আপনি কি বাংলা কবিতা পড়তে ভালোবাসেন, তাহলে এই লিঙ্কে ক্লিক করুন : www.raateralo.com